Research Information System
HODJA AKHMET YASSAWI 6th International Conference on Scientific Research May 13-15, 2022 / Lankaran, Azerbaijan, Lankaran, Azerbaijan, 13 - 15 May 2022, pp.493-501
ÖZET
Platondan itibaren filozofların düşünselliğinde genel kabulle, faydaya ve güzele erişim
edimini zanaat ve sanat farkı gözetmeksizin gören anlayış, 18. yüzyıldan sonra sanat ve zanaat
olarak ikiye ayrıldı. Yine ilk olarak, 18. yüzyılda Baumgarten’in, algıyı oluşturan duyumsallık
tanımını yaptığı “Theorestische Asthetik” (1750) kitabı ile birlikte yeni bir kavram olarak
ortaya çıkan “estetik” kavramı da sanatın kavramsallığına dâhil oldu. Bu yüzyılı takip eden
süreç farklı birçok sanat betiminin ve akımının doğmasına yol açtı. Karşı duruş da denilen
modernizm rüzgârına zanaatı göz ardı etmeden tasarımsal modernizmi öngören “Arts and
Crafts”, “Bauhaus” gibi akımlar da bu dönemde kendini gösterdi. Birçok sanat dalının bu
akımlarda yer bulmasına karşın belki de salt işlevselliğinden olsa gerek “pişmiş toprak
eserler”, modern akımların sanat betimleri dışında tutulurken özellikle Bauhaus Okulu ile
işlevselliği tasarımla bir arada geliştiren bir anlayış, seramiği modern sanatlara yöneltti.
Günümüzde ise seramik sanatı Dada, Sürrealizm gibi akımların önünü açtığı enstalasyon
(yerleştirme), performans sanatı gibi alanların objesi/objeleri olarak, modern sanat anlatılarına
dâhil oldu. 1950’li yılların sonunda Peter Voulkos, hemen sonrasında Paul Soldner gibi
seramik sanatçıları, yüzeylerde dışa vurumcu üsluplar kullanmaya başladı ve eserleri bugün
ünlü modern sanat müzelerinde sergilenmektedir.
Bu süreci günümüzde iyi takip eden belki de en çarpıcı örneklerinden; ilginç yaşam ve sanat
öyküsüyle genç yaşta öne çıkıp uluslararası üne kavuşan 1973 Chicago doğumlu Theaster
Gates, çömlekçiliği özüne alarak, toplumsal yaklaşımla “İlişkisel Sanat ve Estetik”
kavramsallığında ve farklı bir seramik sanatçısı kimliğiyle yeni bir tarz ortaya koydu. Genç
yaşlarında başladığı sanat hayatına seramik eğitimi dâhil çok yönlü lisans ve lisansüstü
eğitimlerle aldığı kazanımları da katan Gates, halen Chicago Üniversitesi’nde Profesör
unvanıyla görev yapmaktadır. Dünyanın değişik yerlerinde önemli sanat merkezlerinde
sergiler açıp performans sergileyen Theaster Gates, kazandığı yüksek düzeyli sanat
ödülleriyle birlikte dünyanın önde gelen basın yayın kuruluşlarının da gözdesi bir sanatçıdır.
Yapılan bu çalışmada, Theaster Gates’in çömlekçilik çıkışlı sanat anlayışı ve bunun “İlişkisel
Sanat” kavramsallığındaki yeri irdelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Çömlekçilik, Seramik Sanatı, Theaster Gates, İlişkisel Sanat