Akademik Veri Yönetim Sistemi
Mardin Artuklu Uluslararası Multıdisipliner Çalışmalar Kongresi, Mardin, Türkiye, 19 - 20 Nisan 2019, ss.2-12
Tarih öncesi çağlardan başlayarak insanoğlu beslenme barınmanın yanı sıra hava koşullarından korunmak, örtünmek, sosyal statü sağlamak için hayvan postlarından, kurt ,ayı, geyik, leopar, tavşan, fok vb. hayvanların derisinden, koyun, keçi, deve, tavşan, alpaka vs. pek çok hayvanın tüyünden, ipek böceğinin salgısından ve pamuk, keten, rami, jüt, kenevir, sisal, yuka, bambu vs. gövde çiçek yapraklarından yararlanmışlardır.Daha sonra ki zaman diliminde ise giymek için yapılan dokuma ve dokumacılığın ilk olarak ne zaman, nerede, başladığına dair belgelerin yetersizliği ve yeni kazı buluntuları ile sürekli değişime uğramasından dolayı sık sık tarihleme farklılaşmaktadır. Şimdiye kadar yapılan kazı çalışmalarına göre dokuma ilk Mezopotamya’da başladığının kanıtı olarak, Neolitik dönemde yaşam ister yerleşik düzende olsun, ister konar-göçer göçebe toplumlarda olsun, koyun, keçi, vb hayvanların evcilleştirilmesi döneme ait buluntular arasında dokumada kullanılan yassı kemik bilekliğe, dokuma parçalarına Anadolu’da Çayönü’nde rastlanmıştır.
Dokuma işleminin yapılabilmesi için öncelikli olarak dokumada kullanılacak olan malzemenin (ipin) oluşturulması gerekmektedir. Koyundan elde ettikleri yünü iki el arasında oğuşturarak ipi yaptıkları düşünülmekle birlikte, daha sonraki süreçte yarı yuvarlak taş diz üzerinde ovuşturup birbirine ekleme yöntemiyle yaptıkları varsayılmaktadır. Zaman içerisinde zorlukla yapılan ip oluşturma yöntemi için çözüm yolları geliştirilmiş iği, kirman, ağırşak vb. ilkel araç–gereçler icat etmişlerdir .M.Ö. 6000’lerde Anadolu’da Çatalhöyük’te ilk buluntularda dokumada kullanılan ilkel gereçler kemik, ahşap, fildişi ve çeşitli metallerden yapılmasının yanında kalıcı olma özelliği nedeni ile sosyolojik-sanatsal bazda bir uygarlıklar parametresi olarak gelecek kuşaklara aktarımda iletişimi en iyi sağlayan malzeme olan kil ve topraktan da yapılmıştır. İğnelerin ucuna takılan pişmiş topraktan yapılmış ağırşak ve benzeri aletlerin ilk çağlardan günümüze kadar kesintisiz olarak geldiğini görmekteyiz.
Bu bildirinin amacı Akdeniz bölgesinin batı bölümünde ve iç kesiminde yer alan’’Göller bölgesi’’nin merkezi konumunda bulunan Isparta ve çevresinde yapılan arkeolojik kazılarda çıkan dokumayla ilgili seramik aletleri inceleyerek günümüz modern yaşamına uygun seramik çalışmalarla geçmişin izlerini geleceğe taşımak hedeflenmektedir.
Anahtar Kelime: Göller bölgesi ,Dokuma, İği, Kirman, Kil