Akademik Veri Yönetim Sistemi
6. INTERNATIONAL TURKIC WORLD TOURISM SYMPOSIUM PROCEEDING October 1, DENİZLİ, 2020, Denizli, Türkiye, 1 - 02 Ekim 2020, ss.868-870
SERİNHİSAR BARDAK DAMLARININ TURİZM AÇISINDAN SOSYOKÜLTÜREL OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ
Doç. Dr. Serap ÜNAL
Süleyman Demirel Üniversitesi
Güzel Sanatlar Fakültesi
Seramik Cam Bölümü
Eposta: serapunal@sdu.edu.tr
ÖZET
Pişmiş toprağın doğada yok edilemeyen bir malzeme olması işlevsel, üretsel ve sanatsal olarak
seramiği dolayısıyla çömlekçilik kültürünü arkeolojik, tarihsel ve sosyo kültürel anlamda
önemli kılar. Neolitik Dönem zengini olan Anadolu’da yaklaşık 9000 yıllık çömlekçilik geleneği,
coğrafyasına yaygın olarak özellikle İç Batı Anadolu ve Göller Bölgesinde kendini
göstermektedir.
Tunç Çağında çarklı çömlekçiliğe geçilmesi, aynı zamanda endüstriyel kapsamda ilk üretim
örneklerini ortaya koymaktadır. Çarklı çömlekçiliğin binlerce yılın ardından günümüzde de
primitif olarak Anadolu’da hala yaşıyor olması ve arkeolojik bir betimin eylemsel biçimde
yaşayarak/yaşatılarak günümüze kadar gelmesi kültürel miras açısından son derece önemlidir.
UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kapsamındaki özellikle batı
ülkelerini kapsayan listelere baktığımızda, bizden çok daha geç dönemlerde olmasına rağmen
bir çok ülkede çömlekçiliğin (pottery) Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM) bağlamında
değerlendirildiğini görmekteyiz. UNESCO tarafından 2003 yılında Somut Olmayan Kültürel
Mirasın Korunması Sözleşmesi kabul edilmiştir. Ülkemiz söz konusu sözleşmeye 2006 yılında
taraf olmuştur.
“Somut Olmayan Kültürel Miras''; UNESCO tarafından, toplumların, grupların ve kimi
durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar,
temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekânlar
olarak tanımlanmaktadır. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü bilgilerine göre; Çömlekçilik
geleneğimiz Kültür ve Turizm Bakanlığımızın 18.02.2014 tarih ve 33874 sayılı yazılarıyla
UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanterine alınmış olup bu çerçevede Denizli
kapsamında Serinhisar çömlekçiliği de envantere alınmıştır. Kuşkusuz bu sevindirici kabulün
geliştirilerek turizme aktarımı da son derece önemlidir.
Serinhisar ve Sarayköy ilçeleri Denizli’nin çömlekçilik merkezleridir. İnceleme konusu
Serinhisar üzerine olduğundan Serinhisar ilçesi bu sunumun konusu olarak ele alınmıştır.
Denizli’nin Serinhisar ilçesi, üretim kültürü açısından farklı özelliklere sahip bir ilçemizdir.
Serinhisar, Anadolu’da binlerce yıllık geçmişi günümüze taşıyan, etnoarkeolojik değeri yüksek
olan ancak yok olmaya yüz tutmuş çömlekçilik geleneğini direnerek de olsa hala sırtında
taşımaktadır.
869
Bugün Anadolu’da birçok yörede arkeolojik ve etnografik anlamda çok sayıda disipline bilgi
taşıyan, önemli bir kültürel miras olan çömlekçilik geleneği ne var ki yok olmakta ya da
Serinhisar gibi zorlanarak da olsa ayakta kalmaya çalışmaktadır. Serinhisar çömlekçiliği,
özellikle “bardak damları” denilen çömlekçi mahallesiyle Anadolu arkeolojisindeki tipolojiyi
yansıtmaktadır. İlçe merkezinin 1.5 km. batısında yer alan Yenice Mahallesi, bardak damları
yani çömlek atölyeleri ile birlikte tipik bir çömlekçi mahallesidir.
Serinhisar çömlekçiliği, çömlekçi çarkı, seramik çamurunun hazırlanması, fırınlama, çekim
aletleri gibi işlevsel seramik üretimine dair tüm aşamalarda araştırılmış gerek yurtiçi, gerekse
yurtdışı dergilerde yayınlanmıştır. Ancak bu kültür alanını, kültür turizmi kapsamında da
değerlendirmek için birtakım projelere ve çalışmalara gereksinim vardır.
Anahtar Kelimeler: Çömlekçilik, Serinhisar, Denizli, turizm, kültürel miras.
EVALUATION OF SERINHISAR BARDAK DAMLARI AS A SOCIOCULTURAL IN TERMS OF TOURISM
ABSTRACT
The fact that terracotta is an indestructible material in nature makes the pottery culture
archaeological, historical and socio-culturally important due to its functional, productive and
artistic ceramics. In Anatolia, which is rich in the Neolithic Period, about 9000 years of pottery
tradition is widely seen in its geography especially in the Central Western Anatolia and Lakes
Region.
The transition to pottery pottery in the Bronze Age also reveals the first production examples
in the industrial context. It is extremely important for cultural heritage that pottery pottery
still lives in Anatolia as a primitive after thousands of years, and that an archaeological
depiction has survived / survived in an operational way. When we look at the lists that cover
especially the western countries within the scope of UNESCO Convention on the Protection of
Intangible Cultural Heritage, we see that pottery (Pottery) is evaluated within the context of
Intangible Cultural Heritage (SOKÜM) in many countries, although it is much later than us. The
UNESCO Convention on the Protection of Intangible Cultural Heritage was adopted in 2003.
Our country became a party to this contract in 2006.
"Intangible Cultural Heritage"; It is defined by UNESCO as practices, representations,
narratives, knowledge,skills and tools, tools and culturalspacesthat communities, groups and
in some cases individuals define as part of their cultural heritage. l According to the
information of the Culture and Tourism Directorate; Our pottery tradition has been included
in the UNESCO Intangible Cultural Heritage National Inventory with the articles of our Ministry
of Culture and Tourism dated 18.02.2014 and numbered 33874. Undoubtedly, the
development of this gratifying acceptance and its transfer to tourism is extremely important.
870
Serinhisar and Sarayköy districts are pottery centers of Denizli. Serinhisar district is considered
as the subject of this presentation since the subject of the study is on Serinhisar. Serinhisar
district of Denizli is a district with different characteristics in terms of production culture.
Serinhisar still carries the tradition of pottery, which has thousands of years of history in
Anatolia, has a high ethnoarchaeological value, but has disappeared.
Today, the pottery tradition, which is an important cultural heritage, which carriesinformation
in many regions in Anatolia, in many archaeological and ethnographic terms, is destroyed or
tries to survive even with difficulty, like Serinhisar. Serinhisar pottery reflects the typology in
Anatolian archeology, especially with the potter neighborhood called “glass drips”. 1.5 km
from the district center. Yenice Mahallesi, located to the west, is a typical potter's quarter with
its cups and pottery workshops.
Serinhisar pottery, pottery wheel, preparation of ceramic mud, firing, and drawing tools have
been researched in all stages of production of functional ceramics, both in domestic and
international magazines. However, some projects and studies are needed to evaluate this
cultural area within the scope of cultural tourism.
Keywords: Pottery, Serinhisar, Denizli, tourism, cultural heritage