Research Information System
Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, vol.4, no.2, pp.242-256, 2022 (Peer-Reviewed Journal)
Topluluklardan topluma doğru yol alan insanın ilk devrimi olarak addedilen Neolitik Dönemi ikiye ayıran Seramikli
Neolitik Dönem’in en önemli özelliği, insanın daha önce de kullandığı kili ısıl yöntemle sertleştirerek işlevsel kaplar
üretmesidir. İlk başlarda toprak objelerin pişirimi, bugün “alternatif pişirim” olarak adlandırılan açık pişirimle
yapılmaktaydı. Bu pişirim tarzı aynı zamanda, yaklaşık 9000 yıllık bir uygulama ve gelenek halinde günümüze kadar
gelen önemli bir kültürel miras ögesidir. Günümüz geleneksel Anadolu çömlekçiliğinin birçok merkezinde bu yöntem
uygulanmaya devam etmektedir. Açık pişirim dediğimiz ilk tür pişirimde çanak çömlek ürün yığınlarının etrafı ve üstü
odun, çalı çırpı ve yöreye uygun doğal yakacak maddeleriyle kaplanıp yakılan ateş ile kaplar pişirilmektedir. Bu tür
pişirimde ateşin ve dolayısıyla dumanın ürünlere doğrudan teması ile oluşan ani etkileşim ile çanak çömlek kapları
işlevsel kullanım sertliğine getirdiği gibi ürüne farklı renk etkisi de verebilmektedir. Günümüzde alternatif pişirim
dediğimiz bu yöntemle genelde kullanılan teknikler, isli pişirim (smoke), çukur pişirim (pit firing), raku ve sagar
pişirimidir. Çanak çömlek formların yüzeylerinin, ateş ve dumanın vereceği ani etkiyle sanatsal görünüme kavuşması
için yapılacak redüksiyonlu pişirimde dumanın kontrollü bir şekilde tüm form yüzeyinde eşit etki oluşturması amacıyla
pişirim, yarı açık fırınlarda yapılır. Bu tekniğe “isli pişirim” denildiği gibi, “karartma tekniği ile pişirim” de
denilmektedir. Araştırmada karartma tekniği ile yapılmış olan seramiğin temel özellikleri, Avanos’ta yapılmış olan
araştırma ve uygulamalar üzerinden örneklenerek proje kapsamında ele alınmış, uygulanmış ve incelenmiştir.