Research Information System
Adalet Yayınevi, Ankara, 2022
Ceza hukukunda sıklıkla
karşılaşılan hata hallerinden biri, şahısta veya konuda hatadır (error in persona vel obiecto). Fail,
kastettiği suçu işlerken tasavvur ettiği şahıs ya da konuda yanılabilir.
Şahısta veya konuda hataya düşen failin cezai sorumluluğu, bu hatanın kast
üzerindeki etkisine göre şekillenir. Ama error
in persona vel obiecto kurumunun önem derecesi ve sirayet alanı, failin
kastı üzerindeki etkisinedoğrudan bağlı sonuçlarla sınırlı değildir. Tasavvur
edilen ile gerçekte olan arasındaki uyumsuzluğun yansıması olan şahıs veya
konunun, suçun unsuru niteliğinde olması ya da bir başka kurumla irtibatı, error in persona velobiecto’nun ilgi alanını belirgin şekilde genişletir. Gerçekten,
şahısta veya konuda hatayı bilimsel açıdan cazip kılan ana faktör, bu kurumun
tek bir yapısal unsur içine gizlenmeyişidir. Şahısta veya konuda hata,suçun
daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli hallerinde, hukuka uygunluk
nedenleri ile kusurluluğa etki eden nedenlerde, cezalandırılabilirliğin diğer
koşullarında da yanıt bekleyen birçok sorunun odağındadır. Diğer yandan,
tasavvur edilen ile gerçekte olan arasındaki uyumsuzluğun ceza hukuku boyutuyla
yalnızca error in persona vel obiectoaltında
değerlendirilmesi,bazı sorunların çözümünde yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle,
özellikle hedefte sapma (aberratio ictus)
başta olmak üzere, şahısta veya konuda hatanın diğer başka benzer kurumlarla
farklılık ve birlikte uygulanma esaslarının tespiti kaçınılmazdır. Şahısta veya
konuda hatanın suç ortaklarının cezai sorumluluğu bakımından sonuçları ise ayrı
bir analizi hak etmektedir.