Akademik Veri Yönetim Sistemi
4. Uluslararası Hukuk Sempozyumu (asoscongress), Antalya, Türkiye, 3 - 05 Mayıs 2018, ss.145
Kamu Denetçiliği Kurumu Başdenetçisi, Zeytin Dalı Operasyonu’nda ABD ve diğer ülkelerin terör örgütlerine verdiği silahlarla şehit düşen asker ve polis yakınları ile gazilerin ilgili ülkelere karşı Türk mahkemelerinde ve uluslararası alanda dava açabileceğini söyledi. Başdenetçi, teröristlere silah vermenin, yardım ve yataklık yapmanın uluslararası anlaşmalara ve BM kararlarına göre suç olduğunu belirtti. Bu açıklamanın ardından hangi davaların, nerede, hangi mahkemede ve hangi hukuki dayanağa göre açılabileceği, kararın nasıl icra edilebileceği gibi sorular gündeme gelmiştir. Söz konusu operasyonda zarar görenlerin yakınlarının veya gazilerin sorumlu devletlere ve kişilere karşı iki tür dava açması ihtimali vardır: İlki verilen zararın karşılanmasına yönelik sorumluluk (tazminat) davası, diğeri de sorumlu kişilere karşı açılabilecek olan ceza davası. Uluslararası hukuka göre bir devlet başka bir devlet veya kişiye uluslararası hukuka aykırı fiilleri ile zarar vermesi halinde bu zararı karşılamak zorundadır. Uluslararası hukukta, uluslararası yükümlülüklerin ihlali ve uluslararası hukuka aykırı fiil ile karşı tarafa zarar verilmesi halinde bu zararın tazmin edilmesi uluslararası sorumluluk davasının konusunu oluşturmaktadır. Bu açıdan terör örgütlerine silah vermek, yardım ve yataklık yapmak fiilleri uluslararası andlaşmalara ve BM kararlarına aykırılık teşkil edeceğinden dolayı, operasyonda zarara gören ve yakınlarının ilgili devletlere karşı sorumluluk davası açması söz konusu olabilecektir. Ancak bu konuda 2001 tarihli Devletlerin Haksız Fiilleri Nedeniyle Uluslararası Sorumlulukları Hakkında Taslak Maddeler dışında uluslararası bir düzenleme mevcut değildir. Bu nedenle, işbu sorumluluk iddiası uluslararası bir teamül kuralı olarak ileri sürülebilecektir. Diğer yandan Uluslararası Ceza Mahkemesi’ni kuran 1998 tarihli Roma Statüsü, dört çeşit fiili uluslararası suç olarak kabul etmiştir. Bunlar, savaş suçu, soykırım, insanlığa karşı suç ve barışa karşı saldırı suçudur. Bu suçları işlediği iddia edilen kişilere karşı dava açmanın bazı şartları bulunmaktadır. İşbu tebliğde Zeytin Dalı Operasyonunda şehit düşen güvenlik güçlerimizin yakınları veya gazilerin ABD ve diğer devletlere ve kişilere karşı tazminat ve ceza davası açabilme durumları ve bu konu ile bağlantılı diğer konular (hangi dava, nerede ve hangi yargı merciinde, hangi hukuki dayanağa göre açılabileceği, karar verilirse kararın nerede ve nasıl icra edileceği gibi) ele alınacaktır.